Gmina Czarnia jest najmniejszą i najpiękniejszą gminą wśród gmin kurpiowskich. Położona jest w północno – wschodniej części województwa mazowieckiego na granicy w województwem warmińsko – mazurskim. Gmina Czarnia graniczy z gminami: Chorzele, Baranowo, Myszyniec oraz Rozogi i Wielbark. Zajmuje powierzchnię 92 km2, liczba mieszkańców gminy wynosi niecałe 3000. Na jej terenie znajdują się dwa rezerwaty przyrody: „Czarnia” i „Surowe”. Rezerwat przyrody „Czarnia” obejmuje 142 ha terenów leśnych o zadrzewieniu iglastym i częściowo mieszanym z przewagą sosny. Występuje w nim starodrzew sosnowo-świerkowy, w którym zachowały się 300 letnie sosny – barcie. W miejscowości Czarnia obejrzeć można neogotycki kościół, a w nim trzy piękne, drewniane ołtarze z początku XIX wieku. Przed kościołem stoi odlany w brązie pomnik Zenona Żebrowskiego, franciszkanina, misjonarza Polski i Japonii, współpracownika ojca Maksymiliana Kolbego. Pomnik ten ufundowany przez społeczeństwo kurpiowszczyzny odsłonięty został 19 września 1998 roku w 100-lecie urodzin brata „Zeno”. Dużą atrakcją jest Muzeum Kultury Polskiej i Japońskiej, w którym zgromadzono wiele pamiątek dotyczących Brata Zenona Żebrowskiego. Muzeum jest położone w Czarni w sąsiedztwie kościoła i plebanii.

Zarys historii

Podania ludowe mówią, że Czarnia wzięła swą nazwę od czarnej drogi, która jako gościniec przebiegała przez środek osady. Droga była czarna, bo utwardzano ją, wysypując popioły i żużel z kuźni, dymarek i kopców, w których palono węgiel drzewny i wytapiano smołę. Pierwsza wzmianka o Czarni pochodzi z 1608 roku kiedy założono tutaj kuźnię. W tym czasie istniała obok Czarni większa osada – Surowe, którą wymienia się w 1620 roku jako jedną z największych wsi na Kurpiowszczyźnie.W 1526 roku Czarnia należała do województwa mazowieckiego, Ziemi Łomżyńskiej, powiatu ostrołęckiego. Taki przydział administracyjny trwał przez prawie cztery wieki. Tereny te szybko się zaludniały.

Działalność gminy Czarnia

Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Czarni jest placówką szkolno – wychowawczą dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym, znacznym, niepełnosprawnościami sprzężonymi np. z autyzmem, porażeniem mózgowym, z dysfunkcjami ruchowymi, itp. W szkole funkcjonuje zespół rewalidacyjno–wychowawczy dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim.

W skład ośrodka wchodzą:

· Szkoła Podstawowa,

· Gimnazjum,

· Szkoła Przysposabiająca do Pracy,

· Internat

„Związek Strzelecki”

Na początku lat trzydziestych w Czarni powstała paramilitarna organizacja obozu piłsudczykowskiego – Związek Strzelecki. Założyli go Józef Warych z Czarni i sekretarz gminy Jan Bojkowski. W założeniu tego związku pomagali pracownicy Urzędu Gminy, gdzie J. Warych pracował na stanowisku pomocnika zastępcy sekretarza. Wójtem wtedy był Piotr Młynarski. Przedwojenne zebrania i zbiórki odbywały się w domu parafialnym przy kościele. Kiedy w 1932 roku pobudowano w Czarni budynek Urzędu Gminy wówczas wygospodarowano tam pomieszczenie dla „Strzelca” i pomieszczenie na świetlicę gminną. Przedwojenna działalność kulturalno – oświatowa Związku Strzeleckiego przyczyniła się do rozbudzenia więzi międzyludzkich, umiłowania kultury regionalnej i jej popularyzacji oraz niejako zinstytucjonalizował nasze przedwojenne działania kulturalne

Dzisiejsza działalność kulturalna Towarzystwa Kurpiowskiego „Strzelec” w Czarni jest jakby kontynuatorem tamtego, po raz pierwszy zorganizowanego ruchu społeczno – kulturalnego gminie. W tamtych pierwszych planowych działaniach na rzecz ratowania i popularyzacji kurpiowskiej kultury ludowej dzisiaj widać korzenie i chęć to kontynuowania, odrzucając jedynie działalność paramilitarną, która była w przedwojennym Związku Strzeleckim główną domeną. Działalność Towarzystwa opiera się na pracy społecznej ogółu członków.

Podstawowymi celami Towarzystwa są:

Działanie na rzecz wszechstronnego kulturalnego i gospodarczego rozwoju gminy Czarnia oraz pobudzenie w tym zakresie inicjatywy społecznej,

Integrowanie osób w celu wyzwolenia inicjatyw na rzecz ich wszechstronnego rozwoju,

Kultywowanie, dokumentacja i ochrona folkloru kurpiowskiego oraz artystów i twórców lud. z Gminy Czarnia.

Zabytki:

– Cmentarz rzymsko-katolicki

– Kościół par. pw. Niepokalanego Poczęcia NMP